در سوگ پیرجماران(سالروز رحلت حضرت امام خمینی رحمه الله)

در سوگ پیرجماران(سالروز رحلت حضرت امام خمینی رحمه الله)

صفات بارز امام

امام خمینی رحمه الله از نظر علم و عمل، درک عمیق معرفتی و نیز تقوای عملی و علمی، از بزرگ ترین شخصیت های اسلامی به شمار می آمد. ایشان هم چنین در اندیشه دینی وتسلط بر معارف تشیّع، وارستگی، تهذیب نفس، شجاعت، درک زمان، شناخت جامعه، رأفت با دوستان و شدت با دشمنان بی نظیر بود. اراده پولادین وی که ریشه در ایمان و اتکایش به خداوند داشت، اجازه نمی داد هیچ مانعی در عملی ساختن مقاصد والایش جلودار شود. ایشان درعین حال انسانی بسیارمهربان، سرشار از عطوفت، خویشتن دار و پرهیزکار بود و صبر و استقامت، مانع از آن بود که سخت ترین حوادث، خللی دراراده ایشان در رسیدن به هدف ایجاد کند.

قاطعیت امام رحمه الله

زمانی که امام خمینی رحمه الله امری را وظیفه و تکلیف شرعی خویش تشخیص می دادند،اگر سایر افراد هم با آن مخالفت می کردند، با قاطعیت تمام و بدون هیچ ترس و واهمه ای آن را دنبال کرده و انجام می دادند. ایشان در زمان پهلوی، خطاب به فرستاده رژیم شاه می گویند: «این را بدانید تا زنده هستم، اگر در خانه ام را هم به رویم ببندید، از پای نخواهم نشست و بااین نیش قلم، علیه شما خواهم نوشت و اگر نشد، از شکاف در سخنم را به مردم خواهم رساند».

جاذبه و دافعه امام رحمه الله

امام خمینی رحمه الله ضمن آن که در مقابل افراد خودی و انسان های محروم، فروتن و خاکسار بودند، در برابر ستمگران و افراد خیانت کار، هیچ گونه تساهل و تسامحی نداشتند و مصداق این جمله حضرت علی علیه السلام بودند که «دشمن ستم کار و یاور ستمدیده باشید». از این رو، به هیچ عنوان به دشمنان روی خوش نشان نداده و با عزت نفس و صلابت معنوی، کوچک ترین اعتنایی به مقامات سیاسی طاغوت و استکبار نداشتند. ایشان با الهام از سیره معصومان علیه السلام ، معتقد بودند که باید در برابر باطل و جبهه نفاق، قاطعت به خرج داد.

سیمای مردمی امام رحمه الله

از جمله ویژگی های رهبری الهی امام خمینی رحمه الله آمیختگی بعد الهی با روح مردم داری ایشان بود. حضرت امام رحمه الله پیوسته خود را خدمتگزار و عاشق مردم می دانستند. ایشان می فرمودند: «مردم عزیز وشریف ایران! من فرد فرد شما را چون فرزندان خویش می دانم و شما می دانید که من به شما عشق می ورزم و شما را می شناسم، شما هم مرا می شناسید».

امام و نظم در زندگی

امام خمینی رحمه الله در پیروی از فرمایش امام علی علیه السلام ، در رعایت پرهیزکاری و نظم در امور، از نمونه های کامل به شمار می روند که ضمن تهذیب نفس و تقوا، برای تمامی ساعات شبانه روز خود، برنامه ای خاص داشتند. تمامی کارهای ایشان، از جمله مطالعه، عبادت، دعا و نیایش، رسیدگی به امور مسلمانان و کشورهای اسلامی، استراحت و اوقات فراغت و انجام امور شخصی، برنامه و زمان مشخصی داشتند. ایشان ضمن پشتکار و خستگی ناپذیری، بر خدا توکل می کردند که همین ویژگی ها، سبب بهره برداریِ هرچه بهتر از ساعات پربرکت عمر ایشان گردیده بود.

ساده زیستی و نظافت

ساده زیستی و پاکیزگی، از جمله ویژگی های برجسته زندگی حضرت امام خمینی رحمه الله است. یکی از پزشکانِ ایشان می گوید: «برای انجام خدمات درمانی، به محضر امام رسیده، مشغول کار بودم که چشمم به قطعه ای پارچه افتاد که خیلی مرتب و منظم، تا شده بود و نزدیک ایشان قرار داشت. نخست نفهمیدم چیست و تنها وقتی آقا داشتند جورابشان را پا می کردند، متوجه شدم، آن پارچه مرتب و منظم، جوراب ایشان است. جالب است که وقتی لنگه دوم جوراب را پوشیدند، دیدم وصله هم خورده است».

امام و نماز

نماز، ارتباط بین بنده و خداوندگار عالمیان و صفا دهنده روح آدمی است که آن را جانی تازه می بخشد. نقل می کنند در روزهایی که امام خمینی رحمه الله ، در بیمارستان تحت معالجه و عمل جراحی بودند و زیر دستگاه اکسیژن قرار داشتند، نماز ظهر و عصر آن روز را به همان وضع ادا نمودندو حتی در آن حال، نماز شب خود را نیز ترک نکردند.

حضرت امام خمینی رحمه الله ، برای نماز تمیزترین جامه را برتن می کردند. ایشان سپس با دقت وضو می گرفتند و محاسن مبارک خود را شانه می کردند. بعد عطر می زدند و پس از گذاشتن عمامه بر سرشان به نماز می ایستادند. حتی در هنگام بیماری و با وجود زخمی بزرگ در ناحیه شکم، ایشان موقع نماز، تمیزترین جامه ها را بر تن می کردند.

امام و دوستی با فرزندان

امام خمینی رحمه الله در عین داشتن صلابت و صراحت، پدری مهربان و دل سوز و یاری امین برای اطرافیان و آشنایان نیز بودند. یکی از فرزندان این بزرگوار در وصف پدر چنین می گوید: «امام با افراد خانواده بسیار گرم و مهربان بودند، ولی در عین حال به خاطر جذبه ای که داشتند، از آقا حساب می بردیم. امام همه اولادشان را به یک نظر نگاه می کردند، به طوری که بعد از این همه سال، متوجه نشدیم کدام یک از فرزندانشان را بیش تر دوست داشته اند».

آینده نگری و عاقبت سنجی امام

آینده نگری و عاقبت اندیشی در امور، از ویژگی های شخصیتی امام خمینی رحمه الله به شمار می رفت که همواره به آن توجه وافری داشتند. ایشان در جایی فرموده بودند: «در این مبارزه، بذری را که ما الان می کاریم، ممکن است پنجاه سال دیگر به نتیجه برسد».

بصیرت و بینش امام

بصیرت، بینایی و دیدن مسائل و عمق زوایای امور، از ویژگی های شخصیتی امام خمینی رحمه الله به شمار می رفت که در فراز و نشیب های مسایل، از آن استفاده می کردند. ایشان نقل می کنند که: «گاهی کسی پیش من آمده، شروع به صحبت می کند [؛ ولی] هنوز حرفش تمام نشده، می فهمم که این چه می خواهد بگوید، چه نقشه ای دارد و چه نتیجه ای می خواهد از این ملاقات بگیرد».

رمز موفقیت امام

شعار امام خمینی رحمه الله همواره انجام تکلیف شرعی بود. در منطق امام، شکست یا پیروزی معنایی نداشت و در همه حال، به اصلاح جامعه انسانی و نجات بشر از سلطه شیاطین می اندیشید. از این رو، در طول دوران مبارزه، با کسانی چون شاه، صدام، کارتر و دیگران که در مقابلش ایستادند، کینه ای نداشت؛ بلکه درصدد اصلاح آنان نیز بود. رمز موفقیت امام را باید در جهاد طولانی او با نفس و خودسازی، قبل از ورود در عرصه سیاست دانست.

امام و هدایت جهانی

از برجسته ترین اقدامات سیاسی، در زندگی امام خمینی رحمه الله ، نامه ایشان به میخائیل گورباچف، رهبر وقت اتحاد جماهیر شوروی بود. هنگامی که قطب اول قدرت در شرق و اتحاد کمونیستی، تصمیم گرفت تا به وسیله گورباچف دست به اصلاحات و تغییراتی بزند، امام رحمه الله در پیامی به او در دی ماه 1367، خبر از سقوط کمونیسم و فروپاشی آن داد و فرمود: «از این پس، باید کمونیسم را در موزه های تاریخ سیاسی جهان جست وجو کرد». امام با صلابت تمام به آنهاهشدار داد که مشکل شما، مسأله مالکیت و اقتصاد نیست؛ مشکل شما،عدم اعتقاد واقعی به خداست.

امام و علوم دیگر

روح حساس و جست وجوگر امام خمینی رحمه الله ایشان را بر آن داشت تا هم زمان با فقه؛ اصول، ریاضیات، هیئت و فلسفه را نزد سید ابوالحسن رفیعی قزوینی بیاموزد و دروس و علوم معنوی و عرفانی را نیز، نزد آقا میرزا علی اکبر حکیمی ادامه دهد. ایشان، فلسفه اسلامی و فلسفه غرب را نزد شیخ محمدرضا مسجد شاهی اصفهانی و اخلاق و عرفان را نزد حاج میرزا جواد آقا تبریزی و عالی ترین سطوح عرفان نظری و عملی را، به مدت شش سال نزد میرزا محمدعلی شاه آبادی گذراند.

مقام علمی امام رحمه الله

امام خمینی رحمه الله از همه علوم لازم برای موفقیت در نهضت بهره مند بود. او عالمی اسلام شناس، سیاست مدار، مردم شناس، آگاه به مسائل روز دنیا و تاریخ عمومی و تاریخ اسلام بود که از فلسفه و عرفان و اخلاق و همه علوم تخصصی حوزوی در حد بسیار بالایی برخوردار بود، به گونه ای که نه تنها در حرکت های خود نیاز علمی به کسی نداشت؛ بلکه از استادان مشهور به شمار می رفت. یکی از نزدیکان امام می گوید: «یکی از اساتید نجف می گفت: من بیست سال در نجف درس خواندم و خیال می کردم مستغنی شده ام، اما وقتی امام نجف آمدند و من به درس او رفتم! دیدم خیر، هنوز چیزی نفهمیده ام».

امام رحمه الله و طرح مباحث نظری حکومت

با تبعید شدن امام خمینی رحمه الله ، به نجف اشرف، ایشان در بهمن 1348، سلسله درس هایی را درباره حکومت اسلامی و ولایت فقیه مطرح نمودند. امام درآن درس ها، دورنمای مبارزه و هدف های نهضت را ترسیم، و مبانی فقهی، اصولی و عقلی حکومت اسلامی و مباحث نظری حکومت داری را ارائه کردند. با انتشار این مطالب در قالب کتاب ولایت فقیه، شور تازه ای در میان مبارزان به وجود آمد.

امام رحمه الله و طرح مسایل نوین فقهی

دوران تبعید امام خمینی رحمه الله در ترکیه، با سختی های زیادی همراه بود، به گونه ای که حتی ایشان حق پوشیدن لباس روحانیت را نداشت. این دوران تبعید، یازده ماه به طول انجامید. ترک ها برای منزوی ساختن ایشان، چندین بار محل سکونت را تغییر دادند، اما امام چون کوهی استوار در مقابل دشمنان ایستاده و با وجود همه مشکلات، با استفاده از فرصت به دست آمده در ترکیه، به تدوین کتاب تحریر الوسیله پرداختند که در آن، برای اولین بار از احکام جهاد، دفاع، امر به معروف و نهی از منکر، در رساله های عملیه یاد شده بود.

امام، عرفان و تعقّل

بیش تر عرفا، سیر و سلوک را امری نفی کننده تعقل، یا جدای از آن می دانند و عقیده دارند که راه عرفان، جدای از طریق عقل است و مسایل عرفانی، یافتنی است، نه گفتنی. امام خمینی رحمه الله نه تنها در پیمودن این مسیر، عقل را مردود نمی شمردند؛ بلکه برای طرح مبانی عرفانی و خداشناسی، استدلال عقلی هم می کردند. در واقع امام، با تأثیرپذیری از قرآن و تعالیم اهل بیت علیهم السلام برای عنصر تفکر و اندیشه، احترام خاصی قائل بوده و از تعقل به شدت حمایت می کردند. در عرفان ایشان، تفکر و تحقیق، یکی از ارکان سیر و سلوک به شمار می آید.

امام و درس اخلاق

پس از رحلت آیت اللّه حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، استاد بزرگ اخلاق، امام خمینی رحمه الله این درس را در عصر روزهای جمعه ادامه دادند که البته بعدها توسط کارگزاران رضاخان به تعطیلی کشید.یکی از شاگردان این کلاس می گوید: «امام، در هفته یک بار درس اخلاق داشتند که یک هفته انسان را کنار از گناه نگاه می داشت و تحت تأثیرآن، او را از تمایلات مادی و حیوانی باز می داشت».

امام و توصیه به تهذیب نفس در جوانی

حضرت امام خمینی رحمه الله درنامه ای که به فرزندشان حاج احمدآقا نگاشت، در مورد چگونگی استفاده از دوران جوانی، چنین سفارش می کند. «عزیزم! از جوانی به اندازه ای که باقی است، استفاده کن که در پیری همه چیز از دست می رود؛ حتی توجه به آخرت و خدای تعالی. از مکاید بزرگ شیطان و نفس اماره آن است که جوانان را وعده صلاح و اصلاح در زمان پیری می دهد، تا جوانی با غفلت از دست برود، و به پیران وعده طول عمر می دهد و تا لحظه آخرْ با وعده های پوچ، انسان را از ذکر خدا و اخلاص برای او باز می دارد تا مرگ برسد و در آن حال، ایمان را اگر تا آن وقت نگرفته باشد، می گیرد».

سکونت امام پس از پیروزی انقلاب

امام خمینی رحمه الله پس از پیروزی انقلاب، در 10 اسفند 1357، از تهران به قم هجرت نموده و تا زمان ابتلا به بیماری قلب (2 بهمن 1358) در قم به سر بردند. پس از آن، ایشان برای مداوا به بیمارستان قلب تهران انتقال یافته و به مدت 39 روز در بیمارستان قلب بستری بودند. پس از خروج از بیمارستان، به طور موقت، در منزلی واقع در منطقه دربند تهران ساکن شده و سپس در تاریخ 27 اردیبهشت 1359، بنا به تمایل خود، به منزلی استیجاری در محله جماران، نقل مکان نموده و تازمان رحلت در آن جا ساکن بودند.

امام رحمه الله از دیدگاه مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری، عظمت روح و شخصیت والای امام خمینی رحمه الله را چنین بیان می کنند: «نام آور بزرگ دوران معاصر، یعنی امام روح اللّه خمینی رحمه الله دانشمندی پارسا و خردمندی پرهیزکار و حکیمی سیاست مدار و مؤمنی نواندیش و عارفی شجاع و هوشمند و فرمانروایی عادل و مجاهدی فداکار بود. او فقیه و اصولی و فیلسوف و عارف و معلم اخلاق و ادیب و شاعر بود. در او خصلت های برجسته خداداد، در آمیخته با آن چه او خود از معارفی قرآنی آموخته ودل و جانش رابه آن زیور داده بود، شخصیت عظیم وجذاب و تاثیرگذاری پدید آورده بود که هر یک ازچهره های برجسته یک قرن اخیر جهان ـ که قرن رجال بزرگ و مصلحان نام آور دینی و سیاسی و اجتماعی است ـ در برابر آن کم جاذبه و یک بُعدی و کوچک به نظر می آمدند.

دیدگاه هِنری کِسینجر در مورد امام رحمه الله

هِنری کِسینجر، مشاور رئیس جمهوری آمریکا در دهه هفتاد میلادی، در مورد امام خمینی چنین می گوید: «آیت اللّه خمینی، غرب را با بحران جدی برنامه ریزی مواجه کرد. تصمیمات او، آن چنان رعدآسا بود که مجال هر نوع تفکر و برنامه ریزی را از سیاست مداران و نظریه پردازان سیاسی می گرفت. هیچ کس نمی توانست تصمیمات او را از پیش حدس بزند. او با معیارهای دیگری، غیراز معیارهای شناخته شده در دنیا سخن می گفت و عمل می کرد. گویی از جای دیگری الهام می گرفت. دشمنی آیت اللّه خمینی با غرب، برگرفته ازتعالیم الهی او بود. او در دشمنی خود نیز خلوص نیت داشت».

وداع با رهبر

خورشید فروزان عالم اسلام و ستاره درخشان عالم عرفان و فقاهت، سرور مجاهدان راه حق، رهبر کبیرانقلاب و بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی رحمه الله پس از سال ها مبارزه در راه حق و متجلی ساختن اسلام ناب محمدی و خدمت صادقانه به مردم، در شامگاه 13 خرداد 1368 به ملکوت اعلی پیوست و جهانی را در سوگ خود نشاند.

وصیت نامه الهی ـ سیاسی

امام خمینی رحمه الله سال ها قبل از رحلت خویش، در تاریخ 26 بهمن ماه 1361، وصیت نامه الهی ـ سیاسی خویش را تنظیم نمودند که حاوی اصول و اندیشه های آن حضرت، خطاب به تمام اقشار جامعه است که تاکنون که دو دهه از نوشتن آن می گذرد، توجه و عمل کردن به مطالب آن، رهگشای بسیاری از مشکلات جامعه خواهد بود.

دیدگاه امام خمینی درباره مقام معظم رهبری

14 خرداد 1368 روزی است که آیت اللّه خامنه ای توسط مجلس خبرگان به جانشینی آن عزیز سفرکرده، به سِمَت رهبری نظام جمهوری اسلامی انتخاب گردیدند. قبل از رحلت، امام خمینی رحمه الله دربیاناتی در مورد آیت اللّه خامنه ای چنین فرموده بودند که: «جناب عالی رایکی از بازوهای توانای جمهوری اسلامی می دانم و شما را چون برادری که آشنا به مسایل فقهی و متعهد به آن هستید و از مبانی فقهی مربوط به ولایت فقیه جدا جانب داری می کنید، می دانم» و «در بین دوستان و متعهدان به اسلام و مبانی اسلامی، از جمله افراد نادری هستید که چون خورشید، روشنی می دهید».

دارایی امام خمینی رحمه الله پس از رحلت

مطابق اصل 142 قانون اساسی، دیوان عالی کشور، موظف است دارایی رهبر و مسؤولان رده بالای نظام را قبل و بعد از مسؤولیت، رسیدگی و بررسی کند. حضرت امام رحمه الله نخستین کسی بودکه صورت دارایی خود را در تاریخ 24 دیماه 1359 برای دیوان عالی ارسال نمود. بعد از رحلت امام رحمه الله نتیجه بررسی در 11 تیرماه 1368، طی بیانیه ای چنین بیان شد که: «نه تنها به اموال امام چیزی اضافه نشده، بلکه قطعه زمین ارث رسیده به امام در خمین نیز پس از انقلاب در زمان حیات ایشان بین مستمندان محل تقسیم شده است. تنها ملک غیرمنقول امام، منزل قدیمی ایشان در قم بود که از زمان تبعید در سال 1343، عملاً در اختیار اهداف نهضت و محل تجمع مردم بوده است. مختصر وسایل اولیه زندگی در منزل، متعلق به همسرشان بوده و دو قطعه قالی مستعمل موجود، ملک کسی نیست و باید به سادات نیازمند داده شود. از آن حضرت هیچ وجه نقدی باقی نمانده و هر چه هست، وجوهات است که ورثه حقی در آن ندارند.» بدین ترتیب، دارایی برجا مانده از مردی که قریب به نود سال عمر کردو بر قلوب تمام ایرانیان و بسیاری از غیر ایرانیان حکومت می کرد، شامل: عینک، ناخن گیر، شانه، تسبیح، قرآن، سجاده نماز، عمامه، لباس روحانی او و کتب دینی می باشد. روحش شاد و راهش پر رهرو باد.»

امام و شعر

حضرت امام خمینی رحمه الله در کنار مسایل سیاسی و اجتماعی که نیاز به روحیه ای قوی و انعطاف ناپذیر دارد، دارای ذوقی سرشار از زیبایی ها بود. ایشان از دوران جوانی، اشعاری عرفانی و گاه سیاسی و اجتماعی سروده بودند که متأسفانه در یورش های رژیم شاه مفقود گردیده است. ایشان پس از پیروزی انقلاب نیز سروده هایی دارند که در قالب غزل، دوبیتی، رباعی و.. می باشد و در آثاری با نام های سبوی عشق، محرم راز، نقطه عطف و دیوان اشعار به چاپ رسیده است.

توفان فصل سرخ

حمداللّه رجایی بهبهانی

راهت ادامه دارد

قیصر امین پور